Belediyesi Yöneticilerine Mesleki Yeterlilik, Liderlik Ve Yöneticilik Alanlarında Eğitim Ve Danışmanlık Hizmeti Veren Akademisyene Ait Ulaşım, Konaklama Ve Yemek Giderlerinin, Hizmet Alımına Ait Sözleşmelerde Öngörülmediği Halde Bütçeden Karşılanması Sonucu Kamu Zararına Sebebiyet Verilmesi
Yılı 2018
Dairesi 3
Karar No 382
İlam No
Tutanak Tarihi 22.4.2021
Temsil, Ağırlama ve Tören Gideri
………… tarihli ve ………… sayılı sayılı ilamın ………… nci maddesiyle hüküm dışı bırakılan konunun 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 50 nci maddesinin üçüncü fıkrası hükmü gereğince görüşülmesinin devamına karar verildi.
Anılan ilam maddesinde;
………… Belediyesi yöneticilerine mesleki yeterlilik, liderlik ve yöneticilik alanlarında eğitim ve danışmanlık hizmeti veren Akademisyen …………’a ait ulaşım, konaklama ve yemek giderlerinin, söz konusu hizmet alımına ait Sözleşmelerde öngörülmediği halde bütçeden karşılanması sonucu sebebiyet verildiği iddia edilen ………… TL tutarındaki kamu zararının hatalı hesaplandığı, şöyle ki;
– Kamu zararı hesabına dahil ödemelerden bir kısmının bahse konu hizmet alımına ilişkin iki adet Sözleşmenin yürürlükte olduğu (………… – ………… arası ve ………… – …………) tarihlerden önceki dönemde gerçekleştirilen alımlara ait olduğu,
– İlişikli belgelerden ikisiyle (………… / ………… ve ………… / ………… yevmiye tarihli ve numaralı belgelerle) yapılan ödemelerin brüt tutarları yerine damga vergisi kesintisi sonrası kalan net tutarları üzerinden kamu zararı hesabına dahil edildiği,
– ………… / ………… yevmiye tarihli ve numaralı ödeme emri belgesindeki brüt tutarın ………… TL yerine sehven ………… TL olarak esas alındığı,
Ayrıca, söz konusu kamu zararından kaynaklı mali sorumluluğun da hatalı ve eksik tespit edildiği, şöyle ki;
– İlişikli belgelerden ikisine (………… / ………… ve ………… / ………… yevmiye tarihli ve numaralı belgelere) ait sorumlu Gerçekleştirme Görevlisinin hatalı belirlendiği,
– Kamu zararı hesabına esas ödemeler için verilen ve ilişikli ödeme emri belgelerine eklenen “Olur” yazılarını imzalayan ………… , ………… ile …………nın sorumluluğa dahil edilmediği,
belirtilerek,
– Rapora konu iki adet Sözleşmenin yürürlükte olduğu zaman diliminden önceki dönemde adı geçen Akademisyen ile Belediye arasında mevcut bir iş ilişkisinin ve sunulan hizmet karşılığı yapılan bir ödemenin var olup olmadığının ortaya konulması aksi takdirde iş ilişkisinin mevcut olmadığı (………… tarihinden önceki) dönemde Belediyenin daveti üzerine …………’ya misafir olarak geldiği kabul edilebilecek olan Akademisyen’e ait ulaşım, konaklama ve yemek giderlerinin kamu zararı hesabından düşülmesi,
– Kamu zararı hesabında; tüm ödemelere ait brüt tutarların esas alınması,
– ………… / ………… yevmiye tarihli ve numaralı ödeme emri belgesindeki brüt tutara ait küsürat hatasının düzeltilmesi,
– Sorumluluk tespitine ilişkin olarak yukarıda belirtilen hata ve eksikliğin giderilmesi,
suretiyle yeni bir sorgu yapılmasına ve alınacak savunmalar üzerine düzenlenecek ek raporun yargılanmasına değin konunun 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 50 nci maddesi uyarınca hüküm dışı bırakılmasına karar verilmesi üzerine,
Denetçi tarafından yapılan yeni hesaplama sonucu kamu zararı tutarı ………… TL olarak belirlenmiş ve tebliğ edilen ek sorgu ile daha önce sorumluluğa dahil edilmemiş olan kamu görevlilerinin de savunmaları alınarak ilama esas ek rapor düzenlenmiş olup, söz konusu ek rapor ile eki bilgi ve belgeler de Daire tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde değerlendirilmiştir.
03.07.2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 60 ıncı maddesinde belediyenin giderleri sayılmış olup, “Avukatlık, danışmanlık ve denetim hizmetleri karşılığı yapılacak ödemeler” de söz konusu maddenin birinci fıkrasının (l) bendinde yer almıştır.
………… Belediyesi tarafından yukarıda bahsedilen maddenin (l) bendi kapsamında eğitim ve danışmanlık hizmeti satın alınmış ve Belediye adına İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Başkanlığı ile hizmeti sunacak olan Akademisyen ………… arasında ………… ve ………… tarihli iki adet Sözleşme imzalanmıştır. Söz konusu Sözleşmelerin 3 üncü maddelerinde de Kurumun yükümlülüklerine yer verilmiş ve adı geçen hizmet sunucusuna sadece eğitim bedeli ödenmesi öngörülmüş olup bu kapsamda bahse konu hizmet bedeli olarak iki ayrı Sözleşmede öngörülen tutarların (………… + …………) toplamı olan ………… TL ödenmiştir.
Dolayısıyla, Sözleşmeye konu hizmet bedeline ilave olarak Akademisyen …………’a ait ulaşım, konaklama ve yemek giderlerinin Belediye bütçesinden ödenmesine imkan bulunmamaktadır. Zira, hizmet bedeli dışında kalan bu harcamalar, Belediyeye ait bir vazifenin ifası maksadıyla yapılmamakta, 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde; “Kanunlarına veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine dayanılarak yaptırılan iş, alınan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katkı payları, iç ve dış borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlarının iskontolu satışından doğan farklar, ekonomik, mali ve sosyal transferler, verilen bağış ve yardımlar ile diğer giderler” şeklinde tanımlanmış olan kamu gideri ile bağdaşmamaktadır.
Ayrıca, hizmet bedeli dışında kalan harcamalar her ne kadar ödeme emri belgelerinde temsil, ağırlama ve tören giderleri tertibiyle ilişkilendirilmiş ve sorumluların savunmalarında da söz konusu harcamalar için İçişleri Bakanlığının 25.04.1984 gün ve 27302 sayılı onayı ile yürürlüğe konulan Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinin 5 inci maddesi dayanak gösterilmiş olsa da böyle bir uygulamanın kabulü mümkün değildir. Zira, 5393 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesi ile temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanma yetkisinin Belediye Başkanına ait olduğu hükme bağlanmış ve Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesinin 3 üncü maddesinde de; temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğu ifade edilmiş olmakla birlikte söz konusu takdir yetkisinin sınırları aynı Yönergenin “Temsil Giderleri” başlıklı 4 üncü, “Ağırlama Giderleri” başlıklı 5 inci ve “Tören Giderleri” başlıklı 9 uncu maddesinde sayma yöntemiyle belirlenmiş olup sorumluların savunmalarında dayanak gösterilen 5 inci maddede de;
“Ağırlama, beldenin misafiri durumunda olan;
Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu üyeleri,
Hükümet Merkezi veya diğer illerin protokolüne dahil kişiler,
Yabancı ülke temsilcileri veya konuklar,
Sanat, bilim, kültür ve spor dallarında temayüz etmiş kişiler,
Basın mensupları,
Beldenin kalkınmasında katkısı olanlar veya olacağı anlaşılanlar,
İle bu kişilerin eşleri ve refakatindeki görevliler için geleneklere ve davetin şumulüne göre, ağırlama, konuklama, konutlandırma ve bu işlerle ilgili olarak hazırlıkların gerektirdiği giderlerle ziyafet, kokteyl, hediye, çiçek, bahşiş ve taşıma giderleri şeklinde yapılır.”
hükmüne yer verilmek suretiyle sadece menfaat karşılığı olmayan diğer bir ifadeyle herhangi bir iş ilişkisi çerçevesinde gerçekleşmeyen ziyaretler için yapılan harcamalar ağırlama giderleri kapsamına alınmıştır. Oysaki, ………… Belediyesi ile ………… arasında sözleşmeye bağlanmış bir iş ilişkisi mevcut olup bu işin bedeli de açıkça sözleşme ile belirlenmiştir. Kaldı ki, Sorumluların savunmalarında dayanak gösterilen Sayıştay ………… inci Dairesinin ………… tarihli ve ………… Tutanak numaralı Kararında da; “Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi hükümleri gereği harcamanın konu, kapsam ve miktarı belediye başkanının takdirine bırakıldığından ve seminere katılanlara seminer ücreti gibi bir ödeme yapılmadığından, konuşmacı olarak katılan kişilerin yemek ve konaklama giderlerinin bütçeden karşılanmış olmasında mevzuata aykırılık bulunmadığına” hükmedilmiş, dolayısıyla temsil, ağırlama ve tören giderleri kapsamında yapılan söz konusu ödemelerin mevzuata uygunluğu için seminere katılanlara seminer ücreti gibi bir ödeme yapılmaması yani idare ile seminere katılan konuşmacılar arasında maddi menfaate dayalı bir ilişkinin bulunmaması şartı aranmıştır.
Sonuç olarak, imzalanan sözleşmeler ile öngörülen hizmet bedeli dışında Akademisyen ………… lehine yapılan her türlü ödeme; 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinin birinci fıkrasında; “kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanan kamu zararına sebebiyet vermekte ve aynı maddenin ikinci fıkrasında kamu zararı oluşturan durumlar arasında sayılan “İş, mal veya hizmet karşılığı olarak belirlenen tutardan fazla ödeme yapılması”, “Mal alınmadan, iş veya hizmet yaptırılmadan ödeme yapılması” ve “Mevzuatında öngörülmediği halde ödeme yapılması” kapsamına girmektedir. Zira eğitim ve danışmanlık hizmet işinin bedeli üzerinde bir ödeme gerçekleşmiş, bu ilave ödeme karşılığında Belediye için mal alımı veya iş ve hizmet yaptırılması gibi bir durum söz konusu olmamış ve nihayetinde temsil ağırlama ve tören giderlerinin kapsamı mevzuata aykırı olarak genişletilmiştir.
Kamu zararından kaynaklı mali sorumluluğun tespiti amacıyla yapılan değerlendirme sonucunda da; bahse konu zarara esas Ödeme Emri Belgelerini Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisi sıfatıyla imzalayan kamu görevlileri ile birlikte harcamalara “Olur Veren” kamu görevlilerinin de oluşan kamu zararı nedeniyle sorumlu tutulması gerektiği anlaşılmaktadır.
Nitekim, 5018 sayılı Kanunun;
“Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinin ikinci fıkrasında;
“Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”
“Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 üncü maddesinde de;
“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.
Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
…
Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.
…”
denilmek suretiyle harcama yetkilileri ile gerçekleştirme görevlilerinin görev ve sorumlulukları düzenlenmiş, diğer taraftan, aynı Kanunun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8 inci maddesinde yer alan;
“Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.”
hükmü ile kamu kaynağından dolayı hesap verecek kişilerde unvan ayrımına gidilmemiş, genel olarak kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, söz konusu yetkinin karşılığı sorumluluğu taşıyacağı öngörülerek idare hukukunda geçerli olan yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun bir düzenleme getirilmiştir.
Dolayısıyla, mevzuata aykırı bir ödemeden dolayı sorumluluğun belirlenmesinde her bir olayın münferiden değerlendirmeye tabi tutulması ve harcama süreci dikkate alınarak ödeme emri üzerinde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile birlikte genel olarak harcama yapılmasına ilişkin bağlayıcı bir karar alan, talimat / olur veren veya düzenleme yapan kişilere de yetki-sorumluluk dengesi prensibine uygun olarak sorumluluk yüklenmesi gerekmektedir.
Bu itibarla, ………… tarihli ve ………… sayılı ilamın ………… nci maddesiyle verilen hüküm dışı kararının kaldırılarak, rapora konu edilen ………… TL tutarındaki kamu zararının;
………… TL’sinin, Harcama Yetkilisi ve “Olur Veren” sıfatıyla sorumluluğu bulunan (…………) ………… ile Gerçekleştirme Görevlisi (…………) …………’a,
………… TL’sinin, Harcama Yetkilisi ………… , Gerçekleştirme Görevlisi ………… ile “Olur Veren” Diğer Sorumlu (…………) …………’e,
………… TL’sinin, Harcama Yetkilisi (…………) ………… , Gerçekleştirme Görevlisi ………… ile “Olur Veren” Diğer Sorumlu …………’a,
………… TL’sinin, Harcama Yetkilisi ………… , Gerçekleştirme Görevlisi ………… ile “Olur Veren” Diğer Sorumlu (…………) …………’e,
………… TL’sinin, Harcama Yetkilisi ………… , Gerçekleştirme Görevlisi (…………) ………… ile “Olur Veren” Diğer Sorumlu …………’e,
………… TL’sinin, Harcama Yetkilisi ………… ile Gerçekleştirme Görevlisi ve “Olur Veren” sıfatıyla sorumluluğu bulunan (………… / …………) …………’a,
müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faiziyle birlikte ödettirilmesine, anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.