Yargılamanın Yenilenmesi
Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş bir mahkeme hükmündeki hukuka aykırılıkların giderilmesini amaçlayan olağanüstü bir kanun yoludur. Bu yol, özellikle maddi gerçeklik açısından ciddi hataların veya yeni ortaya çıkan delillerin yargılamayı etkileyebileceği durumlarda devreye girer.
Hangi Kararlar İçin Başvurulabilir?
Yargılamanın yenilenmesi yalnızca kesinleşmiş hükümlere karşı mümkündür. Hükmün infaz edilmiş olması ya da hükümlünün vefat etmiş olması bu yola başvurulmasına engel değildir. Ancak bu yol re’sen değil, yalnızca talep üzerine işletilir.
Kimler Başvuruda Bulunabilir?
Yargılamanın yenilenmesini şu kişiler talep edebilir:
Hükümlü
Hükümlünün eşi, altsoyu, üstsoyu veya kardeşleri
Cumhuriyet savcısı
Adalet Bakanı (diğer yakınlar yoksa)
Hükümlü sadece kendi lehine başvurabilir; aleyhine başvuru hakkı yoktur. Beraat eden sanık ise ne lehine ne de aleyhine bu yola başvuramaz. Cumhuriyet savcısı ise hem lehine hem de aleyhine başvuru yapabilir.
Başvuru Süresi
Hükümlü lehine yapılacak başvurularda süre sınırlaması yoktur. Başvuru, hükmü veren mahkemeye yapılır. Mahkeme, talebin ciddiyetini ve delil durumunu değerlendirerek önce yargılamanın yenilenmesine gerek olup olmadığını karara bağlar.
Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri
Yenileme nedenleri iki gruba ayrılır: Hükümlü lehine ve aleyhine nedenler.
Lehine Sebepler
Duruşmada kullanılan bir belgenin sahte olduğunun anlaşılması
Tanık ya da bilirkişinin kasti veya ihmali olarak yalan beyan verdiğinin anlaşılması
Hâkimin görevini kötüye kullanarak hükmü etkilemesi
Kararın dayandığı başka bir mahkeme hükmünün ortadan kalkması
Yeni delil ya da olayların ortaya çıkması
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, hükmün insan hakları ihlali sonucu verildiğine karar vermesi
Aleyhine Sebepler
Sanık lehine sunulan belgenin sahte olduğunun anlaşılması
Hâkimin, sanık lehine olacak şekilde görevi kötüye kullanması
Sanığın beraatten sonra suçunu hâkim huzurunda açıkça itiraf etmesi
Yargılamanın Yenilenmesi Süreci
Talep hükmü veren mahkemeye yapılır.
Mahkeme, talebin değerlendirilmesine değer olup olmadığını inceler.
Uygun bulunursa, deliller toplanır ve duruşma açılır.
Mahkeme ya önceki kararı onar ya da yeni bir hüküm kurar.
Not: Yeniden yapılan yargılamada, hükümlü lehine başvurulmuşsa yeni karar, önceki cezadan daha ağır olamaz.
Ayrıca, ilk kararı veren yargıç, yenileme yargılamasında görev alamaz. Bu, tarafsızlığın korunması açısından önemlidir.
Sonuç
Yargılamanın yenilenmesi, nadir başvurulan ancak maddi gerçeğe ulaşmada büyük önem taşıyan bir hukuki imkândır. Eğer kesinleşmiş bir ceza kararında ciddi bir hata veya yeni bir delil söz konusuysa, bu yol sayesinde adaletin gecikmiş olsa da sağlanması mümkündür.